-
Website gemeente Gaasterlân-Sleat:
Ealahuzen (Elahuizen):
Elahuizen ligt aan het grootste meer van Fryslân en telt een groot aantal boerderijen, waaronder enkele stelpboerderijen. Bij dit type boerderijen bevinden het woonhuis en het bedrijfsgedeelte zich onder één groot dak. Tot rond 1900 maakten de boeren zelf nog boter en kaas in een melkkelder die zich onder de boerderij bevond. Om zo weinig mogelijk instraling van de zon te hebben, werden de woningen van de boerderijen op het noordwesten gericht. Veel boerderijen hadden voor de schaduwwerking ook wel leilinden voor de deur. Omstreeks 1910 toen de nieuwe coöperatieve zuivelfabriek in het dorp kwam, was dit het einde van de melkverwerking op de boerderij. In 1961 is de zuivelfabriek weer gesloten. Deze is verbouwd tot zeilschool, groepsaccommodatie en restaurant.
Uit Het Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden van A.J. van der Aa (www.tresoar.nl):
ELAHUIZEN of Eelahuizen, d., prov. Friesland, kw. Westergoo, griet. Hemelumer-Oldephaert-en-Noordwolde, arr. en 3 u. Z. ten W. van Sneek, kant. en 3 u. O. van Hindeloopen, bij de Fljuessen en het Heegermeer.
Men telt er onder het behoor van dit d., waartoe ook het geh. Trophorne gerekend wordt, 65 inw., die meest hun bestaan vinden in de veeteelt. De landen van dit d. loopen oostwaarts tot aan de Fokkesloot.
De inw., die hier allen Herv. zijn, behooren tot de gem. Nyega-en-Elahuizen, die hier geen kerk, maar enkel een kerkhof met klokkestoel heeft. Vroeger stond de kerk digt bij de Fljuessen; doch uit vrees, dat zij door het water mogt verslonden worden, is er later eene andere kerk, daar verder af, gebouwd, doch deze is in de vorige eeuw afgebroken. Ook het oude kerkhof is nog in wezen.
Er is hier geene school, maar een gemiddeld getal van 25 leerlingen uit dit d. geniet te Nyega onderwijs.
Weleer vond men hier een sterk huis van Hans Perkesz, doch dit huis werd door de Schieringers en Sneekers veroverd en verwoest en hij zelf gevangen genomen.
Het dorp Elahuizen had met de nabijgelegen wouddorpen Nyega, Oudega en Kolderwolde, bij den watervloed van Februarij 1825, veel te lijden, ten gevolge van eene doorbraak in den Zuid-Vensterdijk, in <Gaasterland.html>. Spoedig steeg het water van 9 tot 19 palmen op het land en in de zwakke woningen, terwijl deze, aan de sterke persing geen weerstand kunnende bieden, de eene na de andere bezweken. vele der bewoners echter hadden nog gelegenheid om have en vee in veiligheid te brengen en in het hoog gelegene Gaasterland zich te bergen, alwaar ieder menschlievend werd ontvangen. Voor anderen, ten getale van negen-en-tachtig zielen, grootendeels van hunne sobere bezittingen beroofd en der behoefte ten prooi, was de kerk en pastorij te Oudega een oord van toevlugt, alwaar zij in deze dagen van rampspoed uit den algemeenen onderstand van het hoogst noodige werden voorzien. het lot dezer menschen was in den aanvang alle denkbeeld akelig en ellendig. Ofschoon velen in deze oorden tot de geringste volksklasse behoorden, was hun ongeluk niet minder treffend: want in deze vier wouddorpen was een vijftigtal huisgezinnen geheel noodruftig, waarvan aan eenige, in de kerk te zamen geschoold, niets dan enkele uit den vloed opgevischte en daarna gedroogde haringen, tot voedsel overbleef.
|