-
Website gemeente Súdwest Fryslân januari 2011:
Warns:
In het Zuidwesten van Friesland, nog geen vijf kilometer ten oosten van Stavoren, ligt Warns. Een langgerekt lintdorp, dat loopt van het Johan Willem Friso kanaal tot Laaksum aan het IJsselmeer. Het dorp ligt op een zandrug uit de ijstijd. De buurtschappen Laaksum en Scharl horen officieel bij Warns. Het dorp telt zo'n achthonderd inwoners.
Geschiedenis:
In 1345 vond de Slag bij Warns plaats, een veldslag tussen graaf Willem IV van Holland en de Friezen. Graaf Willem IV stak met een vloot vanuit Enkhuizen de Zuiderzee over. Samen met zijn oom Jan de Beaumont wilde hij die vrijgevochten Friezen een lesje leren. De graaf had echter niet gerekend op een aanval van de plaatselijke bevolking van Warns. De Friezen, gewend aan het water en de modder, versloegen de Hollandse adel. Graaf Willem kwam hierbij om. De troepen van Jan de Beaumont vluchtten toen zij over de nederlaag hoorden.
De Hollandse ridders werden verslagen op de weg van Scharl naar Warns. Deze weg wordt daarom nog steeds de ferkearde wei (de verkeerde weg) genoemd. Sinds 1945 wordt de Slag bij Warns jaarlijks herdacht.
Warns was in de 17de en 18de eeuw vooral een dorp van zeelieden. In het begin van de 18de eeuw stonden er nog acht kapiteinswoningen. Deze zeelieden vaarden op Noorwegen en de Oostzee. Warns verloor aan belang toen de scheepvaart in de 19de eeuw zich in Holland concentreerde.
Uit Het Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden van A.J. van der Aa (www.tresoar.nl):
WARNS, in de elfde eeuw reeds onder den naam Warlesie voorkomende, in het oud Friesch Wernse, d., prov. Friesland, kw. Westergoo, griet. Hemelumer-Oldephaert-en-Noordwolde, arr. en 6 u. Z. W. van Sneek, kant. en 2 u. Z. ten O. van Hindeloopen.
Het is een groot dorp, zeer verspreid op een heuvelreeks gebouwd, en verdeeld in drie buurten: Noorderburen, Kerkeburen en het Zuid. Men telde er voorheen wel 300 h. Thans zijn er slechts 100 h. en 530 inw., die meest in den landbouw en veeteelt hun bestaan vinden. Vroeger woonden hier vele vermogende schippers en zeelieden. Het moet, volgens sommigen, zijnen naam ontleend hebben van Mercurius, welke bij de oude Friezen onder den naam van Warns zoude vereerd zijn.
De Herv., die er 320 in getal zijn, behooren tot de gem. van Warns-en-Scharl, die ook hier eene kerk heeft, welke vóór de Reformatie aan den H. Johannes den Dooper was toegewijd en destijds 100 goudguld. (150 guld.) opbragt. Er was ook eene vikarij van 75 goudguld. 9112 guld.) 50 cents). Deze kerk is een oud gebouw, met eenen spitsen toren, doch zonder orgel.
De Doopsgez., van welke men er ruim 180 telt, maken, met die van omliggende plaatsen, eene gem. uit, die 300 zielen onder welke ongeveer 130 Ledematen, telt. De eerste, die in deze gem. het leeraarambt voor bezoldiging heeft waargenomen, is geweest Atse Wytses, die in het jaar 1750 zijn ambt aanvaardde en het, in het jaar 1808, met den dood nederlegde. Het beroep geschiedt door de gemeente. De kerk, die, in het jaar 1664, in plaats van de oude en vervallene, gesticht is, is een ruim gebouw, zonder toren of orgel.
De 30 R. K., die er wonen, parochiëren te Bakhuizen. - De dorpschool wordt gemiddeld door een getal van 100 leerlingen bezocht.
Weleer had men hier de state Sytzama. Zie dat woord.
Men heeft hier eene jaarmarkt, welke den 24 Junij, dat is op den dag van St. Johannes den Dooper gehouden wordt. De kermis valt in den 24 Junij.
In de nabijheid van dit dorp werd in 1345 de moorddadige slag geleverd die Friesland van de Hollandsche overheersching bevrijdde en waarin Graaf Willen IV sneuvelde (1).
(1). Men zie dit omstandige vermeld op het artikel Stavoren.
|